Dlaczego kaszlemy?
Kaszel może się pojawić jako wynik wielu chorób. Najważniejsze, żeby wcześnie zacząć go leczyć lub chociaż łagodzić jego przebieg, aby nie dopuścić do zaostrzenia choroby.
artykuł
Ewy Różyckiej konsultowany z lek. med. Agnieszką Zakrzewską
Mechanizm kasłania
Podczas kaszlu następuje gwałtowne wyrzucenie powietrza zawartego w płucach. Wskutek tego powietrze zostaje wydalone z dużym przyspieszeniem, które pozwala porwać ze sobą cząstki ciał obcych, znajdujących się w drogach oddechowych, lub zalegającej wydzieliny w oskrzelach. Szybkość, jaką nabiera strumień wyrzuconego powietrza podczas kaszlu, dochodzi w oskrzelach do 30 m/s, w krtani nawet od 50 do 120 m/s.
Kilka przyczyn kaszlu
-
Jest reakcją obronną organizmu chroniącą przed przedostaniem się do układu oddechowego różnorakich ciał obcych, np. podczas jedzenia - okruszyny pieczywa, kęsa pokarmu lub ziarna.
-
To odruch wywołany przez drażnienie błony śluzowej dróg oddechowych w wyniku dostania się do oskrzeli zwiększonej ilości gazów drażniących, pyłów, wydzieliny.
-
Kaszel występujący przewlekle jest wyrazem przewlekłych nieżytów oskrzeli, przy czym czynnikiem wyzwalającym go jest wydzielina zapalna oskrzeli.
Kaszel w chorobach
-
Zapalenie krtani i tchawicy
Kaszlowi towarzyszy skąpe odkrztuszanie wydzieliny. Jest on z reguły suchy, bardzo męczący, powstaje lub nasila się po położeniu do łóżka i rozgrzaniu się.
-
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Jest najbardziej dokuczliwy nad ranem, palenie papierosów podtrzymuje i nasila ten rodzaj kaszlu. Gdy proces zapalny trwa długo lub powstaje wtórnie np. do gruźlicy, często dochodzi do rozstrzenia oskrzeli.
-
Mukowiscydoza
Wykrztuszanie wydzieliny jest obfite, kaszel wilgotny, plwocina ma nieprzyjemny zapach.
-
Astma oskrzelowa
Kaszel kończy zwykle napad duszności, jest męczący, chory z trudem wykrztusza niewielką ilość lepkiej, zbitej plwociny.
-
Ciało obce w tchawicy
Wywołuje oprócz kaszlu objawy duszenia się. Może także pojawić się dodatkowo świst lub furczenie.
-
Nowotwór
Kaszel, a głównie zmiana jego charakteru, może być pierwszym objawem nowotworu oskrzela lub płuca.
Rodzaje kaszlu
-
Kaszel napadowy
Charakteryzuje
się atakiem trwającym bez przerwy 30-60 s. Napadowi towarzyszy
zanoszenie się, łapanie powietrza, łzawienie, czerwienienie
twarzy, która staje się nabrzmiała. Po ataku zawsze występuje
uczucie zmęczenia.
Towarzyszy przewlekłemu zapaleniu oskrzeli.
-
Chrypka i kaszel szczekający
Występuje w zapaleniu krtani. W połączeniu ze świstem krtaniowym pogarsza się oddech, narasta duszność oraz uczucie niepokoju.
-
Kaszel przewlekły
Zazwyczaj połączony jest z odpluwaniem większej ilości plwociny. Choroba może trwać tygodniami, kaszel jest uporczywy, leczenie mało skuteczne. Często spotyka się go u nałogowych palaczy.
-
Kaszel suchy
Kaszel suchy można odróżnić od wilgotnego już po samym jego odgłosie. Kaszel ten występuje bez odkrztuszania plwociny. Pojawia się zwykle na początku ostrych procesów zapalnych dróg oddechowych.
-
Kaszel wilgotny
Połączony jest z odkrztuszaniem plwociny. W zapaleniu tchawicy i oskrzeli kaszel początkowo jest suchy, a w miarę trwania choroby staje się wilgotny z oddzielaniem się plwociny śluzowej lub śluzoworopnej.
Kaszel u palaczy
Palenie papierosów podtrzymuje i nasila kaszel. Możliwości wyleczenia nieżytu oskrzeli, a tym samym zlikwidowania kaszlu przy równoczesnym paleniu papierosów są właściwie niewielkie. Objawy nieżytu oskrzeli związane z paleniem papierosów mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, a nawet lat od zaprzestania palenia. U palaczy nie należy oczekiwać możliwości szybkiego i radykalnego zlikwidowania kaszlu i nieżytu oskrzeli.
Badania wydzieliny
Mimo iż badanie bakteriologiczne wypluwanej wydzieliny oskrzelowej nie ma już tak wielkiego znaczenia jak dawniej, ciągle ważne jest, by (szczególnie przy kaszlu przewlekłym) ocenić charakter wydzieliny (ropna, śluzoworopna), konsystencję (lepka, gęsta, rzadka), kolor (biały, żółty, zielony), a także obecność domieszki krwi (najczęściej towarzyszy nowotworom, rozstrzeniom oskrzeli, oraz gruźlicy i niektórym postaciom zapalenia płuc).
Jak leczyć kaszel?
Kaszel
nie jest chorobą, a jedynie objawem patologii, która toczy się w
układzie oddechowym człowieka. Zawsze należy więc leczyć
przyczynę kaszlu, nawet gdyby nie był on zbyt uciążliwy, gdyż
może to doprowadzić do powstania (rozwinięcia się) zapalenia
płuc.
W ostrych chorobach infekcyjnych, przeziębieniach
zakażeniach dróg oddechowych ulgę odczuwa się wtedy, gdy kaszel
suchy zmienia się w mokry i efektywny z odkrztuszaniem wydzieliny. W
tym celu warto stosować:
-
syropy wykrztuśne po 1 łyżce stołowej lub pastylek wykrztuśnych 3-5 razy dziennie. Ostatnia dawka leku wykrztuśnego powinna być podawana około godziny 16.00, nigdy na noc, by rzadka wydzielina nie wywoływała kaszlu podczas snu,
-
nacierania rozgrzewające klatki piersiowej spirytusem kamforowym, salicylowym lub mrówkowym,
-
środki napotne, np. napar kwiatu lipowego, czarnego bzu lub aspirynę bądź paracetamol.
Zioła na kaszel
Ziołowe
leki wykrztuśne powodują wzmożone tworzenie się i wydzielanie
wodnistego śluzu z drzewa oskrzelowego, co ułatwia odkrztuszanie.
Odruch kaszlu łagodzą ponadto zioła zawierające śluzy.
korzeń
i liść prawoślazu -
najczęściej stosuje się go w postaci syropu w drażniącym kaszlu,
w stanach zapalnych gardła i krtani 2-3 razy dziennie po 1 łyżce
stołowej.
liść
podbiału -
wchodzi w skład mieszanek i preparatów wykrztuśnych. Odwar z tego
ziela sporządza się z 1 łyżeczki do herbaty liści na filiżankę
wody. Pić należy 2-3 razy dziennie.
porost
islandzki -
stosowany jest w schorzeniach górnych dróg oddechowych jako lek
osłaniający, łagodzący stany zapalne błon śluzowych gardła,
przełyku, jako lek przeciwkaszlowy, pobudzający również
wydzielanie soku żołądkowego i innych soków trawiennych. Wyciąg
z porostu islandzkiego wchodzi m.in. w skład preparatu
Pektosol.
owoc
anyżu -
jest środkiem wykrztuśnym o podobnym zastosowaniu jak owoce kopru
włoskiego. Często jest stosowany w mieszankach ziołowych lub w
postaci olejku eterycznego. Olejek anyżowy może być stosowany w
ilości 3-5 kropel na łyżeczkę cukru jako lek wykrztuśny.
ziele
tymianku -
działa wykrztuśnie. Popularnymi lekami wykrztuśnymi są syropy
zawierające wyciągi z tymianku, np. Tussipect.
"Żyjmy
dłużej" 2 (luty) 2001